Grafisch
Textiel
Wat is zeefdrukken?
Zeefdruk is een doordruktechniek waarbij inkt door een drukvorm heen op het te bedrukken materiaal wordt aangebracht.
Het principe van de zeefdrukmethode wordt ten onrechte vaak vergeleken met dat van de stencildrukmethode omdat beide sjabloneerprocedes zijn. Bij de zeefdruk gebruikt men een weefsel of gaas dat dienst doet als sjabloondrager en dat tevens een belangrijke onderdeel is van de drukvorm. In zeefdruk wordt door de drukvorm (=raamwerk + gaas + sjabloon) gedrukt. Het gaas heeft dezelfde functie als de zijden dragen van sjabloon, maar biedt daarnaast de mogelijkheid om zeer dikke inktlagen aan te brengen en de meest uiteenlopende vormen en ondergronden te bedrukken zijn. Zeefdrukken is geschikt voor zowel grote als kleine oplages.
Op een eenvoudige wijze zeefdrukken
Om goed zeefdrukwerk te kunnen maken zijn geen dure apparaten of machines nodig. Als men nauwgezet werkt kan men met eenvoudige middelen, in beperkte oplage, zeer acceptabel drukwerk maken, dat niet onder doet voor de kwaliteit van drukwerk dat gemaakt is op een zeefdrukautomaat.
Proces van zeefdrukken in het kort
Een houten raam wordt bespannen met een fijn kuntstof gaas. Op het gaas wordt een sjabloon aangebracht. Zo’n sjabloon kan bijvoorbeeld met waterglas, cellulos-lak of lithografisch krijt op het gaas zijn aangebracht. Met behulp van twee scharnieren wordt drukraam aan de rand van een vlak tafelblad geschroefd. Het raam kan nu scharnieren. Het tafelblad wordt van dubbelzijdige plakband voorzien. Daarna wordt op het blad – precies onder de sjabloon – een vel papier gelegd. Het vel papier wordt door het plakband op zijn plaats gehouden. Aan een van de zijden van het drukraam wordt drukinkt gegoten. Met de rakel wordt de inkt door de drukvorm heen gestreken, dat wil zeggen door de niet afgedekte delen heen wordt het te drukken motief (tekst of afbeelding) op het papier overgebracht.
Tegenwoordig zijn in het moderne zeefdrukbedrijf uiteraard geavanceerde machines en apparaten in gebruik, maar toch vindt men in vrijwel iedere zeefdrukkerij nog wel simpele handdruktafel omdat dei voor kleine orders en speciale opdrachten nog steeds economische manier van werk biedt.
Het weefsel op het te bedrukken materiaal
Het zeefdrukgaas zorgt ervoor dat de losse delen in de sjabloon op hun plaats blijven. Het ligt voor de hand te veronderstellen dat de draden van het weefsel in de inktlaag van de afdruk te zien zijn. Met de fijnmazige gazen en de nauwkeurig samengestelde drukinkten die nu worden gebruikt wordt het voorkomen. De drukinkt die, door middel van een rubberen strip, door de sjabloon en het weefsel op het te bedrukken materiaal wordt gestreken zal tot een egale laag samenvloeien omdat het contactvlak van weefseldraden en materiaal uiterst klein is. Direct na het drukken verdwijnt de gaasafdruk dan ook.
De overdracht van het inkt
Het overdagen van de inkt op het te bedrukken materiaal gebeurd door het uitstrijken van de inkt met behulp van zogenaamde rakel. Een rakel is een houten of metalen houder waarin een kunststof strip is geklemd. Door de inkt over het gaas + sjabloon te rakelen worden de mazen van het weefsel met inkt gevuld. De mazen zijn als het ware kleine bodemloze inktreservoirs. Als deze reservoirtjes in contact komen met het te bedrukken materiaal dan lopen, door adhesie tussen inkt en papier en de druk van de rakelstrip, deze inktpotjes leeg. Omdat de inkt op het materiaal gelegd wordt en er vrijwel niet geperst behoeft te worden, kan een zeer dikke inktlaag worden verkregen.